Nam tả nữ hữu có nghĩa là gì? Tìm hiểu nguồn gốc

“Nam tả, nữ hữu” là một quan niệm phong thủy có nguồn gốc từ xa xưa, mang ý nghĩa “nam ở bên trái, nữ ở bên phải.” Tư tưởng này không chỉ phản ánh sự hài hòa âm dương trong triết lý phương Đông mà còn ảnh hưởng sâu sắc đến đời sống văn hóa của người Việt. Từ lễ cưới, cách sắp xếp bàn thờ đến bố cục nhà ở, cha ông ta đều vận dụng nguyên tắc “nam tả, nữ hữu” với mong muốn mang lại sự cân bằng và may mắn cho gia chủ.

Trong bài viết này, Phong thủy AIVA sẽ cùng bạn khám phá những thông tin chuẩn xác nhất về quan niệm “nam tả, nữ hữu” – từ nguồn gốc, ý nghĩa cho đến ứng dụng thực tiễn trong cuộc sống hàng ngày.

Khái niệm “Nam tả nữ hữu” là gì? 

Khái niệm về thuật ngữ “Nam tả, nữ hữu” có nghĩa đen là “nam bên trái, nữ bên phải” (trong đó tả là trái, hữu là phải). Đây là một quan niệm đã xuất hiện từ rất lâu đời và vẫn được người Việt duy trì trong nhiều phương diện của đời sống, đặc biệt là trong phong tục thờ cúng tổ tiên, lễ cưới hỏi, hay thậm chí trong nhân tướng học – như khi xem chỉ tay, người ta thường xem tay trái cho nam và tay phải cho nữ, đều xuất phát từ nguyên lý này.

• Nam (男): đàn ông, con trai.

• Nữ (女): đàn bà, con gái.

• Tả (左): bên trái.

• Hữu (右): bên phải.

Theo truyền thuyết Trung Hoa cổ đại, thì nguồn gốc của quan niệm “Nam tả, nữ hữu” thường được gắn liền với sự tích Bàn Cổ khai thiên lập địa. Khi Bàn Cổ hóa thân, thì các bộ phận trên cơ thể của ông có biến thành thành vạn vật của thế gian như: mặt trời, mặt trăng, sông núi, đất trời… Trong đó, mắt trái hóa thành thần Mặt Trời (dương), còn mắt phải hóa thành thần Mặt Trăng (âm). Theo quan niệm đó thì người xưa đã hình thành nên thuyết Âm Dương và cho rằng sự vật trong vũ trụ đều có hai mặt đối lập nhưng hài hòa với nhau tương sinh ra để tạo ra được sự cân bằng.

Trong tư duy của người xưa:

• Bên trái, phía trên, phương Nam tượng trưng cho Dương – Nam giới.
• Bên phải, phía dưới, phương Bắc tượng trưng cho Âm – Nữ giới.

Với những người có mang tính Dương thường mạnh mẽ, quyết đoán; còn người mang tính Âm lại nhẹ nhàng, ôn hòa – cả hai cùng hòa hợp tạo nên trật tự tự nhiên của vũ trụ.

Ứng dụng của quan niệm “Nam tả, nữ hữu” trong đời sống

1. Trong văn hóa thờ cúng tổ tiên

Trong văn hóa thờ cúng ông bà tổ tiên thì để thể hiện tốt đạo lý “uống nước nhớ nguồn” và lòng biết hơn các đấng sinh thành và mong muốn họ được che chở và phù hộ cho con cháu. Trong việc bày biện bàn thờ thì người xưa luôn coi trọng sự cân bằng âm dương để có thể mang lại phong thủy tốt lành cho gia chủ của bạn. Bạn có thể quán át trên bàn thờ gia tiên của mình thì có thể nhận thấy được nguyên tắc “Nam tả, nữ hữu” thể hiện rõ nhất ở cách sắp xếp di ảnh:

• Ảnh cụ ông được đặt bên trái (từ hướng người thờ nhìn vào).
• Ảnh cụ bà được đặt bên phải.

Đây không chỉ là một tập tục mang tính biểu trưng mà còn là quy tắc phong thủy bắt buộc, thể hiện sự tôn nghiêm, hài hòa và trật tự trong không gian thờ tự. Ngoài ra, các vật phẩm thờ cúng như đôi chân đèn, lư hương, bát nhang cũng cần được sắp xếp cân đối hai bên, tượng trưng cho mặt trời và mặt trăng, biểu trưng của âm dương giao hòa, mang lại bình an và may mắn cho gia chủ.

2. Xây mộ theo nguyên tắc “Nam tả, nữ hữu”

Cũng giống như trong việc bạn tiến hành sắp xếp di ảnh trên bàn thờ, khi xây dựng phần mộ cho người đã khuất, ông cha ta từ xưa cũng luôn tuân thủ nguyên tắc “Nam tả, nữ hữu”. Theo cách thức tính này thì khi nhìn từ trong ra bên ngoài thì mộ của cụ ông cũng sẽ được đặt bên trái và mộ cụ bà cũng sẽ được đặt bên phải. Gia chủ cần đặc biệt lưu ý điều này, bởi việc bố trí sai nguyên tắc có thể làm mất đi sự hài hòa trong phong thủy, ảnh hưởng đến vận khí và sự bình an của con cháu. Trong phong thủy, phần mộ được xem là nơi tụ khí quan trọng, có ảnh hưởng sâu sắc đến vận mệnh và phúc đức của gia tộc. Mộ phần được đặt đúng hướng, đúng vị trí không chỉ giúp linh hồn người đã khuất an nghỉ mà còn đem lại sự bình yên, thịnh vượng và may mắn cho gia chủ.

Bên cạnh đó, từ quan niệm “Nam tả, nữ hữu”, cha ông ta còn phát triển thêm học thuyết “Tả Thanh Long – Hữu Bạch Hổ” trong phong thủy âm trạch.

Theo đó, bên trái tượng trưng cho Thanh Long, biểu trưng của sức mạnh, sự phát triển và phúc khí, còn bên phải là Bạch Hổ, đại diện cho sự bảo hộ, ổn định và an yên.

Có thể thấy được thì việc bạn đặt mộ phần nam giới bên trái và nữ giới bên phải không những uâ theo quy luật âm dương mà còn mang nhiều ý nghĩa sâu sắc về sự cân bằng và hòa ợp phúc lộc bền lâu cho dòng tộc.

>>> Tậu Trâu Cưới Vợ Làm Nhà Theo Phong Thủy

3. Nguyên tắc “Nam tả, nữ hữu” trong các nghi thức quốc gia

Bạn có thể tinh ý nhận thấy theo các quan điểm của nghi thức quốc gia thì một số hình ảnh về quan niệm “Nam tả, nữ hữu” điều này phản ánh sự tôn trọng nguyên lý âm dương – hài hòa – cân đối trong văn hóa phương Đông.

Ví dụ có thể nhận thấy chính là trong nghi lễ ngoại giao, khi đón tiếp nguyên thủ hoặc đoàn đại biểu cấp cao nước ngoài, vị trí nước chủ nhà thường được sắp xếp bên trái – tượng trưng cho Dương, thể hiện thế chủ động và uy quyền quốc gia. Ngược lại, khách mời thường được bố trí bên phải, mang tính Âm, thể hiện sự nhã nhặn và tôn trọng khách phương xa.

Trong các lễ ký kết, đàm phán hoặc hợp tác quốc tế, nguyên tắc này cũng được vận dụng nhằm tạo nên sự cân bằng, thuận hòa trong không gian nghi lễ, giúp buổi làm việc diễn ra thuận lợi và thành công.

Trong kiến trúc nhà ở và xây dựng, thì cũng có bóng dáng quy luật “Nam tả, nữ hữu” tiếp tục được duy trì. Khi chọn hướng hoặc bố trí không gian, người ta thường tuân thủ nguyên tắc này để đảm bảo phong thủy hài hòa, góp phần mang lại tài lộc, sức khỏe và sự thịnh vượng cho gia chủ.

Ảnh hưởng của quan niệm “Nam tả, nữ hữu” đối với đời sống

Quan niệm “Nam tả, nữ hữu” không chỉ là một nguyên tắc phong thủy hay lễ nghi truyền thống mà còn phản ánh cách nhìn nhận vai trò giới tính trong xã hội phương Đông. Trải qua hàng nghìn năm, tư tưởng này đã in sâu vào đời sống văn hóa, tâm lý và cách ứng xử của con người, đặc biệt trong mối quan hệ gia đình và xã hội.

1. Trong đời sống gia đình

Từ xa xưa, “Nam tả, nữ hữu” được hiểu không chỉ là vị trí trong nghi lễ mà còn là biểu tượng của trật tự và quyền lực giới. Nam giới thường được đặt ở vị trí chủ đạo, đại diện cho Dương – cho sức mạnh và quyền quyết định; trong khi nữ giới lại gắn với Âm – tượng trưng cho sự mềm mại, phục tùng.

Cách nhìn này có nhiều sự tranh cãi khi chúng tạo ra khoảng cách và sự bất bình đẳng giới trong xã hội. Khi mà người đàn ông được xem như là trụ cột gia đình có quyền uy thì người phụ nữ lại phải gánh vác phần lớn công việc nội trợ và chăm sóc con cái. Sự mất cân bằng ấy không chỉ hạn chế cơ hội phát triển cá nhân của phụ nữ mà còn ảnh hưởng đến sự hòa hợp, công bằng trong đời sống gia đình.

2. Trong đời sống xã hội

Mặc dù xã hội hiện đại đã có nhiều chuyển biến tích cực, tư tưởng “Nam tả, nữ hữu” vẫn còn dấu vết trong nhận thức và hành vi của một bộ phận người dân. Không ít người vẫn mặc nhiên cho rằng đàn ông phải mạnh mẽ, gánh vác kinh tế, còn phụ nữ nên đảm đang, chịu thiệt thòi.

Những định kiến giới như vậy vô hình trung trở thành rào cản cho tiến trình bình đẳng giới, làm chậm lại sự thay đổi trong tư duy xã hội và việc nhìn nhận công bằng về năng lực, vai trò của mỗi cá nhân – bất kể giới tính.

Tóm lại, “Nam tả, nữ hữu” là một phần trong di sản văn hóa truyền thống đáng trân trọng, nhưng khi nhìn ở góc độ xã hội học, nó cũng gợi mở những vấn đề cần điều chỉnh để phù hợp với tinh thần bình đẳng và tiến bộ của thời đại mới.

>>> Tìm hiểu về nghi thức phóng sanh chuẩn phong thủy

Có thể thấy quan niệm “Nam tả, nữ hữu” mang đậm dấu ấn của lịch sử và văn hóa phương Đông, phản ánh cách nhìn truyền thống về vai trò của nam và nữ trong xã hội xưa. Dù ra đời từ rất lâu, tư tưởng này vẫn tồn tại như một phần của di sản tinh thần mà ông cha ta để lại, ảnh hưởng nhất định đến nếp sống của nhiều gia đình và cộng đồng hiện nay.

Trong bối cảnh xã hội hiện đại, khi bình đẳng giới trở thành giá trị cốt lõi được đề cao, việc nhìn nhận lại những quan niệm cũ là điều cần thiết. Chúng ta nên trân trọng những giá trị văn hóa truyền thống, nhưng đồng thời cũng cần linh hoạt tiếp thu và điều chỉnh để phù hợp với tư duy tiến bộ và nhu cầu phát triển của thời đại mới.